مارگزیدگی چیست؟ علائم و اقدامات اولیه ؟ مارگزیدگی یکی از حوادث پزشکی است که در اثر نیش مارهای سمی رخ میدهد. این حادثه میتواند عواقب جدی و حتی مرگبار داشته باشد. در این مقاله، به بررسی مفهوم مارگزیدگی، علائم آن و اقدامات اولیهای که باید برای درمان آن انجام شود، خواهیم پرداخت.
پیشنهاد امروز : برای خرید لوازم کوهنوردی و خرید لوازم ماهیگیری روی لینک مرتبط کلیک کنید.
۱. مارگزیدگی چیست؟
مارگزیدگی به نیش زدن فرد توسط مارهای سمی اطلاق میشود. نیش مار به صورت تزریق سم به بدن انسان انجام میشود. سم مار میتواند تأثیرات مختلفی بر سلامت فرد بگذارد و سیستمهای مختلف بدن را تحت تأثیر قرار دهد. مارهای سمی معمولاً به دو دسته اصلی تقسیم میشوند:
- مارهای پرتودی و دمدار: این نوع مارها معمولاً در مناطق گرمسیر بیشتر دیده میشوند و سم آنها میتواند کشنده باشد.
- مارهای غیرپرتودی: سم این مارها ممکن است شدید نباشد، اما نیش آنها ممکن است منجر به عفونت یا واکنشهای آلرژیک شود.
۱.۱. انواع مارها
مارها به اشکال و اندازههای مختلفی وجود دارند و هر کدام ویژگیهای خاص خود را دارند. برخی از معروفترین مارهای سمی عبارتند از:
- مار آبی: یکی از خطرناکترین مارها که معمولاً در مناطق مرطوب است.
- مار ساحلی: معمولاً در کنار آبهای آزاد زندگی میکند و سم قویای دارد.
- مار کبری: این مار در مناطق گرم و استوایی یافت میشود و یکی از کشندهترین مارها به شمار میآید.
۲. علائم مارگزیدگی
علائم مارگزیدگی ممکن است بسته به نوع مار و شرایط فرد متفاوت باشد. اما برخی از علائم عمومی وجود دارند که باید به آنها توجه کرد:
۲.۱. علائم اولیه
- درد: معمولاً اولین علامت نیش به شدت احساس میشود. درد ممکن است به سرعت افزایش یابد و از محل نیش به نقاط دیگر بدن منتشر شود.
- تورم: ناحیهای که نیش خورده، معمولاً متورم میشود. این تورم میتواند در عرض چند دقیقه به سرعت پیشرفت کند.
- قرمزی و کبودی: ناحیه نیش اغلب قرمز و متورم میشود.
۲.۲. علائم سیستمیک
اگر نیش مار سمی باشد، علائم میتواند به سیستمی کلیتر هم مربوط شود:
- تب و لرز: به دلیل عفونت یا واکنشهای سیستم ایمنی ممکن است فرد تب کند.
- تنگی نفس: در برخی موارد، نیش مار میتواند به واکنشهای آلرژیک منجر شود که باعث تنگی نفس شود.
- ** تاری دید و گیجی**: این علائم معمولاً ناشی از اثر سم بر روی سیستم عصبی است.
- تهوع و استفراغ: برخی از افراد ممکن است پس از نیش مار دچار تهوع و استفراغ شوند.
۲.۳. علائم حاد
در موارد شدیدتر و عوارض جدیتر، ممکن است علائم زیر ظاهر شود:
- فلج: سم برخی از مارها میتواند به فلج عضلات منجر شود.
- نقص عملکرد کلیه: در برخی موارد، نیش مار میتواند به مشکلات کلیوی منجر شود.
- شوک: در شرایط بسیار وخیم، ممکن است فرد به شوک برود که نیاز به درمان فوری دارد.
۳. اقدامات اولیه
در صورت مواجهه با نیش مار، انجام اقدامات اولیه سریع و مؤثر میتواند جان فرد را نجات دهد. این اقدامات شامل مراحل زیر است:
۳.۱. حفظ آرامش
اولین گام در مواجهه با مارگزیدگی حفظ آرامش است. این کار به کاهش ضربان قلب و فشار خون کمک میکند و میتواند از پخش سم در بدن جلوگیری کند.
۳.۲. تماس با خدمات پزشکی
بلافاصله پس از نیش، باید به خدمات پزشکی تماس بگیرید. این کار مهمترین گام است و باید به خاطر داشته باشید که هیچ درمانی در خانه نمیتواند جایگزین درمان پزشکی شود.
۳.۳. محدود کردن حرکات
فرد نیشخورده باید در حالت استراحت و در وضعیت غیرحرکتی قرار گیرد. در این وضعیت، پاها یا دستها باید در سطحی پایینتر از قلب قرار داشته باشند تا فشار خون کاهش یابد و از پخش سم در بدن جلوگیری شود.
۳.۴. پاکسازی ناحیه نیش
در صورت امکان، میتوانید ناحیه نیش را با آب و صابون ملایم تمیز کنید، اما از استفاده از آب سرد، یخ، یا مواد شیمیایی دیگر خودداری کنید. این کار میتواند عفونت را به حداقل برساند.
۳.۵. عدم استفاده از روشهای سنتی
- حجامت یا فشار بر ناحیه نیش: این کار میتواند به انتشار سم کمک کند و وضعیت را وخیمتر کند.
- سوراخ کردن ناحیه نیش: به هیچ وجه نباید ناحیه نیش سوراخ شود زیرا این میتواند خطر عفونت را افزایش دهد.
- استفاده از یخ: سرما میتواند به عروق خونی آسیب برساند و باعث تنگی عروق شود.
۳.۶. عدم نشان دادن علائم پیشرفته
اگر فرد نیشخورده دچار علائم پیشرفتهتری مانند تنگی نفس یا تشنج شد، میتوانید CPR (احیای قلبی-ریوی) را در صورت نیاز انجام دهید. این کار باید با دقت انجام شود و بهتر است آموزشهای لازم را قبل از مواجهه با چنین شرایطی فرا بگیرید.
۴. درمانهای پزشکی
درمان پزشکی در مورد مارگزیدگی بسیار مهم است و شامل مراحل زیر میشود:
۴.۱. تجویز آنتیسم
آنتیسمها، محدودیتهای سم موجود در بدن را کاهش میدهند و با اثرات منفی سم مقابله میکنند. این نوع درمان باید توسط پزشک متخصص تجویز شود.
۴.۲. مدیریت علائم
بسته به علائم، پزشک ممکن است درمانهای ویژهای ارائه دهد، مانند استفاده از مسکنها برای کاهش درد، داروهای کاهش تورم، و مایعات برای جلوگیری از کمآبی.
۴.۳. مشاهده و تست
پس از درمان اولیه، پزشکان باید به دقت وضعیت فرد را تحت نظر داشته باشند. تحلیلهای خونی و تستهای دیگر ممکن است برای ارزیابی اثر سم نیاز باشد.
۴.۴. عوارض طولانیمدت
بسته به نوع مار، برخی بیماران ممکن است عوارض طولانیمدت مانند نقص عملکرد کلیه یا مشکلات عصبی را تجربه کنند. در چنین مواردی، پیگیریهای پزشکی منظم ضروری است.
۵. پیشگیری از مارگزیدگی
پیشگیری یکی از بهترین راهها برای کاهش خطر مارگزیدگی است. برخی از نکات پیشگیرانه عبارتند از:
- استفاده از لباسهای مناسب: پوشیدن کفشهای بلند و لباسهای محافظ در طبیعت میتواند از نیش مار جلوگیری کند.
- آگاه بودن از محیط: قبل از رفتن به مناطق خطرناک، تحقیقات لازم را انجام دهید و از علامتهای هشداردهنده آگاه باشید.
- آموزش و آشنایی با انواع مارها: شناخت دقیق مارهای خطرناک منطقهای که در آن فعالیت میکنید، میتواند به اجتناب از نیش کمک کند.
- گزارشدهی به مقامات: در صورت مشاهده مارها در مناطق مسکونی یا شغلی، به مقامات محلی اطلاع دهید تا اقدامات لازم برای مدیریت آنها انجام شود.
نتیجهگیری
مارگزیدگی یک حادثه جدی است که نیاز به اقدامات فوری دارد. شناخت علائم و آگاهی از چگونگی مدیریت این وضعیت میتواند جان فرد را نجات دهد. از این رو، همواره توصیه میشود که در طبیعت مراقب باشید و در صورت نیش مار، به سرعت با خدمات پزشکی تماس بگیرید. همچنین، آگاهی از روشهای پیشگیری میتواند به کاهش خطر مارگزیدگی کمک کند و سلامتی شما را تضمین نماید.